Wyróżniamy dwa typy kastracji:

1. Kastracja chirurgiczna:

całkowite usunięcie narządów rozrodczych (jąder u psów; macicy, jajowodów, jajników u suk). Jest nieodwracalna i powoduje trwałą bezpłodność.

2. Kastracja farmakologiczna:

podanie leków blokujących cykl płciowy (u suk), wprowadzenie podskórnie implantu hormonalnego (u samców). Ten typ kastracji jest odwracalny i jest często wybierany przez właścicieli ,,na próbę”, aby sprawdzić, jak zareaguje zwierzę.

Sterylizacja czy kastracja? Co z tym nazewnictwem?

Sterylizacja to pozostawienie narządów rozrodczych, ale bez możliwości rozrodu, polegające na podwiązaniu lub przecięciu nasieniowodów u samca lub jajowodów u samicy. Kastracja to całkowite usunięcie narządów rozrodczych. Obecnie nie wykonuje już się w zasadzie sterylizacji, a powszechnie psy i suki poddaje się kastracji. Przyjęło się potocznie mówić, że psy (samce) się kastruje, a suki sterylizuje, jednak w obydwóch przypadkach jest to obecnie zabieg kastracji.

Zalety kastracji chirurgicznej:

• Zapobieganie bezdomności zwierząt i przypadkowym ciążom.
• Większa możliwość kontrolowania populacji psów.
• Brak popędu płciowego, który przekłada się na zmiany w zachowaniu. Zanikają popędy seksualne i zachowania z nimi związane. Zmniejsza się tendencja do ucieczek, które mają na celu znalezienie partnera. Zwierzęta mogą stać się łagodniejsze, mniej znaczyć moczem czy zaprzestać kopulowania z zabawkami czy nogami ludzi. W przypadku, gdy dotychczas zdarzały się konflikty między niekastrowanymi osobnikami, mogą one zaniknąć. Zwierzęta mniej interesują się otoczeniem i skupiają się bardziej na człowieku i pracy z nim.
• Podniesienie komfortu życia z psem (związane z powyższym punktem): suczki nie brudzą, psi zapach jest łagodniejszy, znika problem „głuchych psów” na polecenia właścicieli, gdy w sąsiedztwie znajduje się suczka w cieczce.
• Ograniczenie frustracji z powodu niezaspokojenia potrzeb rozrodczych.
• Suczki stają się mniej pobudliwe i mniej nerwowe, ponieważ nie mają już zmian hormonalnych związanych z rują. Stają się dzięki temu stabilniejsze psychicznie.
• W związku ze zmniejszeniem tendencji do włóczęgostwa, zwiększa się bezpieczeństwo psa. Wiele psów, które ucieka z domów, ginie pod kołami. Pies, który nie będzie kierowany instynktem, zmniejszy ilość ucieczek bądź całkiem zaprzestanie uciekać.
• Kastracja pozwala zapobiec hormonalnym zaburzeniom związanym z hormonami płciowymi.
• Kastracja suk zapobiega rozwojowi zapaleń macicy (w tym ropomacicza) i endometriozy.
• Znika prawdopodobieństwo zachorowania na raka narządów rodnych, ponieważ zostają one usunięte.
• U suczek, które zostały wcześnie wysterylizowane, zmniejsza się prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów sutków i listwy mlecznej.
• Zapobieganie występowania ciąży urojonej u suczek. Ciąża urojona to stan fizjologiczny, który występuje u suczek ok. 2 miesiące od cieczki, czyli wtedy, gdy urodziłyby się szczenięta. Suczka wówczas szykuje się do roli matki. Zachowuje się jak ciężarna, mimo że nie doszło do zapłodnienia.
• W przypadku psów (samców) usunięcie jąder niweluje ryzyko wystąpienia raka tych narządów.
• Zapobieganie chorobom moszny i powrózka nasiennego.
• Po kastracji zmniejsza się gruczoł krokowy. Przekłada się to na zmniejszenie ryzyka powstawania torbieli wewnątrzgruczołowych i przerostu.
• Kastracja może być pomocna w terapii behawioralnej psa, którego agresja związana jest z nadmiarem testosteronu.
• Profilaktyka rozrostu gruczołów okołoodbytowych.
• Szybka rekonwalescencja, zwłaszcza u samców.

Wady kastracji chirurgicznej:

• U suk zdarzają się przypadki nietrzymania moczu.
• Każdy zabieg i operacja wiążą się z ryzykiem powikłań.
• Trzykrotnie większe ryzyko niedoczynności tarczycy.
• Zwiększone ryzyko schorzeń nowotworowych gruczołu krokowego, w tym złośliwego raka gruczołowego.
• Zwiększa się ryzyko zakażeń dróg moczowych.
• Wzrasta także ryzyko naczyniakomięsaka śledziony i serca.
• Niektóre osobniki po kastracji stają się bardziej leniwe i mniej chętne do aktywności fizycznej, co może przekładać się na zwiększenie ryzyka wystąpienia nadwagi i otyłości u tych zwierząt. To, czy zwierzę się roztyje zależy w dużej mierze od dyscypliny właściciela. Zwiększenie masy ciała może być także spowodowane spowolnieniem metabolizmu.
• Spadek poziomu męskich hormonów może pogłębić problem w przypadku lękliwych psów, które mogą stać się jeszcze mniej pewne siebie. Jeśli agresja psa jest związana z lękiem, może się wówczas nasilić.
• Suki, które mają prawdopodobnie wysoki poziom męskich hormonów w stosunku do żeńskich, po dodatkowym pozbawieniu ich żeńskich hormonów, mogą stać się jeszcze bardziej „samcze”.
• Zwiększa się ryzyko schorzeń układu kostnego. Dotyczy to zwłaszcza dużych i olbrzymich ras wykastrowanych przed zakończeniem wzrostu.
• Jeśli zabieg zostanie wykonany zanim pies ukończy rok, zwiększa się ryzyko złośliwego nowotworu kości (kostniakomięsaka).
• Zwiększa się ryzyko zmian zapalnych pochwy i nowotworów układu moczowego u suk.

Plusem kastracji farmakologicznej niewątpliwie jest to, że jest odwracalna. Daje więc możliwość sprawdzenia, jak zwierzę behawioralnie zareaguje na zmiany hormonalne. Również pozwala na kontrolowanie populacji psów i zapobiega nieplanowanemu rozmnażaniu. Kastracja farmakologiczna także niweluje frustrację, która wynika z niezaspokojenia instynktów rozrodczych. Ułatwia pracę zwłaszcza z samcem, który staje się mniej rozproszony i spięty, zwraca większą uwagę na opiekuna, rzadziej znaczy moczem, czy ucieka. Minus kastracji farmakologicznej, tak samo jak w przypadku chirurgicznej, to zwiększone ryzyko otyłości i jej konsekwencji, apatii i lenistwa. Poza tym, zaczyna działać dopiero po 6 tygodniach.

Po kastracji należy zapewnić psu spokój i odpoczynek w cichym, bezpiecznym i ciepłym miejscu.

Kiedy kastrować?

Odpowiedni wiek na kastrację powinien ustalić lekarz weterynarii. Dla każdej rasy będzie on bowiem inny. Pod uwagę bierze się dojrzałość płciową i ewentualne skutki uboczne zabiegu.

Mam obecnie dwa wykastrowane psy (samiec owczarek niemiecki i suka rasy samoyed). Natomiast nie decyduję się jak na razie na kastrację samoyedki Akemi, ze względu na związane z nią plany hodowlane. Po kastracji samca nie zauważyłam u niego spektakularnej różnicy. Nadal jest aktywny, żywy i szczuplutki. Może jedynie mniej znaczy teren na spacerze. Sayuri została wykastrowana niedawno. To za krótki czas, aby już cokolwiek zauważyć i stwierdzić. Obydwoje w dniu, w którym zostali odebrani z kliniki, byli z wiadomych względów otumanieni i bardzo dużo chcieli pić. Musiałam więc dozować im wodę. Dawałam im pić często, ale nie w dużych ilościach, inaczej wypiliby wszystko na raz. Następnego dnia zachowywali się, jakby nic się nie wydarzyło. Byli radośni, żywi i tacy jak zawsze :). Potwierdziła się więc informacja, że jedną z zalet kastracji jest szybka rekonwalescencja. Żaden z moich psów nie miał wcześniej tendencji do włóczęgostwa czy ucieczek, więc w tym przypadku nie mogę się wypowiedzieć. Słyszałam od kilku właścicieli samoyedów, że po kastracji ich psy nabrały ,,futra” i teraz są z nich jeszcze większe ,,owieczki”. Przed kastracją zrobiliśmy badania krwi.

Zanim podejmiesz decyzję o kastracji swojego psa, rozważ dobrze wszystkie za i przeciw.

Pamiętaj też, że kastracja nie jest remedium na wszystkie behawioralne problemy psa. Może pomóc, ale bez odpowiedniego treningu, zmian w podejściu do psa i realizowania jego potrzeb, kłopoty nie znikną po wykastrowaniu zwierzęcia. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy powinno się psy kastrować, czy nie. Lista zalet kastracji jest dosyć długa, ale czy danego psa należy wykastrować, to indywidualna kwestia. Zanim podejmiesz decyzję o kastracji swojego psa, rozważ dobrze wszystkie za i przeciw. Możesz też przedyskutować swoją sytuację z kilkoma niezależnymi lekarzami weterynarii.